Gemeenschappelijke delen van een woongebouw hebben als hoofdfunctie ruimte te voorzien om zich te kunnen verplaatsen (circuleren).
Bezoekers en bewoners leggen een weg af, vertrekkend van de openbare weg tot aan de private wooneenheid of andere functies van het gebouw. Deze weg noemen we een looproute.
Het is de weg die we afleggen om van punt A naar punt B te gaan, het is de opéénvolging van ruimten en plaatsen die we passeren of doorkruisen (van de openbare weg tot de inkomhal, van de inkomhal naar de traphal, de private wooneenheid, … ). We verplaatsen ons tussen verschillende functies via ruimten, gangen, trappen, … en dit zowel horizontaal (op één niveau) als verticaal (tussen verschillende niveaus).
Verticale circulatie
Nodige ruimte om te circuleren
De handelingen die we uitvoeren om ons te verplaatsen vragen voldoende ruimte. Zowel ruimte in de breedte als in de hoogte, maar ook een goede organisatie voor het overbruggen van knelpunten en obstakels zoals gangen doorkruisen, trappen lopen, het openen van deuren, … is van belang. Efficiënte en logische looproutes besparen de bewoners en bezoekers veel energie en tijd. Indien deze goed georganiseerd zijn besparen ze ook ruimte!De nodige ruimte hangt voornamelijk af van de intentie van gebruik, de lichaamsbouw van de gebruiker en het type van de route (drukke of dubbele passage, gebruik van hulpmiddelen, bochten en hoeken, …). Een minimale doorgang van 90cm is de basisruimte die elke mens nodig heeft om zich op een goede en veilige manier te kunnen voortbewegen.
Verticaal circuleren
Verticaal circuleren betekent het overbruggen van grote of minder grote niveauverschillen. Binnen de fysiek gebouwde omgeving is het één van de grootste en meest moeilijk te overbruggen obstakels. Niet alleen voor kinderen en ouderen, ook voor de doorsnee gebruiker worden hierbij de meeste ongelukken en valpartijen vastgesteld. Verticaal circuleren kan dus een grote beperking vormen binnen ieders manier van leven.Net zoals horizontaal circuleren is dit een element waarmee reeds van in de ontwerpfase rekening gehouden moet worden. Door vanaf de conceptfase de plaats en de nodige ruimte, die verticaal circuleren met zich meebrengt, te voorzien en goed te organiseren, zal men meer veiligheid en een groter gebruikscomfort kunnen bieden bij het praktisch gebruik van het woongebouw. Conceptmatig nadenken over de plaats waar niveauverschillen worden ingeplant, voldoende gebruiksruimte voorzien t.h.v. trappen of gangen, ….
Stuk voor stuk dragen deze elementen bij tot het opvangen en uitsluiten van knelpunten. Overbruggen van niveauverschillen betekent voor elke mens het fysiek moeten overbruggen van een obstakel. Trappen en hellingen lopen vraagt energie en kracht, die niet iedereen heeft. Dit is één van de belangrijkste redenen waarom niveauverschillen best vermeden worden.
Kleine niveauverschillen
Kleine niveauverschillen kunnen overbrugd worden door gebruik te maken van een hellend vlak. Een goed hellend vlak neemt echter in praktijk heel wat ruimte in beslag en moet voldoen aan een aantal voorwaarden (een goede visuele en fysieke afbakening (randen), een goede leuning of borstwering, een slipvaste ondergrond, …). Een goede aanduiding van het hellend vlak zorgt ervoor dat bewoners niet vallen of struikelen over randen en vlakken. Het vraagt minder energie om te stappen met de hulp van een vast punt (leuning of handgreep), een vast punt biedt ook kinderen en ouderen meer stabiliteit. Hellingspercentages van 4 à 5% geven een zeer groot gebruikscomfort en zijn ook voor iedereen goed beloopbaar. Percentages tot 10% worden op vlak van toegankelijkheid toegelaten, echter zijn reeds stijl en vaak niet zelfstandig te gebruiken door ouderen en personen die gebruik maken van hulpmiddelen zoals een looprekje, scooter of rolstoel.Grote niveauverschillen
Grote niveauverschillen, zeker indien deze verdiepingsoverbruggend zijn, vragen in een woongebouw specifieke aandacht.De ruimte die noodzakelijk is om een trap te plaatsen wordt bepaald door de trapmodulus en de te overbruggen verdiepingshoogte. In praktijk blijkt dat veel trappen te steil en te smal zijn, alsook dat de trapneus en de te kleine aantrede de voeten hindert. Plaats proberen te winnen, door de ruimte van de trap te beperken, o.a. door het toepassen van slecht verdreven treden, komt jammer genoeg nog zeer vaak voor. De gebruiksveiligheid en de toegankelijkheid van de trap moeten echter steeds voorop staan.
De basisvereiste van een trap is dat hij goed beloopbaar is. Trappen van het rechte type zijn hiervoor het meest aangewezen. Ze hebben een rechte looplijn en de aantrede van de treden is overal hetzelfde. Hoe je de trap ook beloopt, de randvoorwaarden zijn steeds gelijk. Kinderen lopen vaak dichter tegen de muur om aan de leuning te kunnen. Als bewoners spullen meezeulen zullen ze vaak zeer onevenwichtig de trap gebruiken. Versmallingen en onregelmatigheden vormen grote struikelblokken. Een goede trapmodulus is van belang voor een goede beloopbaarheid. Slecht verdreven trappen zorgen ervoor dat het loopvlak van de treden onregelmatig is en geven dus weinig stabiliteit bij het trappenlopen. Een goed gedimensioneerde aantrede (voldoende ruim), alsook een gesloten optrede zonder neus, zorgen ervoor dat de voet voldoende steun heeft en niet wegschuift of blijft haken bij het opwaarts afduwen.
Om de opwaartse beweging bij trappen gemakkelijker te laten verlopen wordt gebruik gemaakt van een steunpunt: de trapleuning. Een goede leuning helpt ons om de trap veilig en comfortabel te belopen. Een tweede leuning voorzien op lagere hoogte, zorgt er voor dat ook kinderen en ouderen bijvoorbeeld minder hoog moeten grijpen en dus veel stabieler gebruik kunnen maken van de trap. Voor een goede plaatsing heb je voldoende draagkrachtige wanden nodig. Ook voldoende trapbreedte is van belang. Voor woongebouwen, waar veel en drukke passage is in gangen en op trappen, is het belangrijk om trappen voldoende breed te voorzien zodat het kruisen geen problemen oplevert. Ook boven en onderaan de trap moet voldoende ruimte voorzien worden die ervoor zorgt dat ook daar geen ongevallen gebeuren door dubbele passages.
Liftgebruik kan ervoor zorgen dat iedereen in staat is om met een minimale inspanning een hoogteverschil te overbruggen. Binnen het woongebouw biedt een lift voor iedereen comfort. Zowel voor bewoners met boodschappen, kinderwagens, verhuizers, … alsook voor personen met een handicap.
Elke lift vraagt voldoende gebruiksruimte voor de toegangsdeur. De drukknopen moeten gemakkelijk bediend kunnen worden, meerdere personen moeten op een comfortabele manier in en uit de lift kunnen stappen, ….
Net zoals bij het horizontaal circuleren kunnen we hier stellen dat rolstoelgebruik een goede randvoorwaarde vormt. De gebruiksruimte die rolstoelgebruikers nodig hebben voor en in de lift biedt ook voor de andere gebruikers de nodige comfortzone.
De minimale oppervlakte die een rolstoeltoegankelijke liftkooi moet bieden komt overeen met de minimale ruimte die een rolstoelgebruiker nodig heeft om de lift (op zelfstandige wijze) te kunnen bedienen. Een maatvoering van 110x140cm laat toe dat de lift zelfstandig bruikbaar is door de rolstoelgebruiker. Dit wil zeggen dat de persoon die zich in de rolstoel bevindt zich zonder hulp, zonder assistentie, kan voortbewegen. Voor rolstoelgebruikers die zich voortbewegen met hulp van een derde, laat deze minimale maat niet toe dat ook de hulpverlener op een comfortabele wijze mee in de lift kan stappen. Om dit te kunnen is een diepere liftkooi nodig. In het kader van niet-zelfstandig rolstoelgebruik wordt dan ook een minimale maatvoering van 110x160cm vooropgesteld.
De doorgangsbreedte van de liftdeuren moet, net zoals andere deuren (Woongebouw, Intern, Circulatie, Horizontale circulatie), minimaal 90cm bedragen. Let wel: de meeste liftproducenten hebben binnen hun aanbod deze mogelijkheid, echter bij bestelling wordt aangeraden steeds duidelijk de minimale randvoorwaarden (liftdeur, liftoppervlakte) op te vragen. Op deze manier wordt vermeden dat er zich na of bij de plaatsing problemen voordoen waardoor de lift niet voor iedereen bruikbaar is.
Terug
