Mens en ontwerp
De gebruiker in al zijn diversiteit
Elke gebruiker heeft nood aan een aantal ergonomische basiselementen om zijn leefkwaliteit te optimaliseren:
- Een basisafmeting om zich te kunnen verplaatsen: als gangen te smal zijn is dat oncomfortabel in allerlei situaties. Bv. met een kind aan de hand of op de arm lopen, als je boodschappen draagt, als meubels verplaatst moeten worden, ... ;
- Een basisafmetingen om een ruimte goed te kunnen gebruiken: enge ruimten beperken ons in onze handelingen en kunnen ervoor zorgen dat we beperkt zijn in onze mogelijkheden. Bv. een voldoende ruim toilet, zodat deze ook bruikbaar is als je een jong kind helpt of een hulpmiddel gebruikt, een woonkamer waar ook een bureau met computer kan geplaatst worden, een speelpel voorzien kan worden, …;
- Geen of kleine niveauverschillen: niveauverschillen zorgen voor knelpunten en kunnen ons vertragen bij het circuleren. Een woning zonder drempels is voor iedereen bezoekbaar en bovendien handig en veilig voor elke gebruiker;
- …
Daarnaast heeft iedereen ook persoonlijke noden. Deze kunnen van verschillende factoren afhankelijk zijn:
- Een persoon met kleine(re) gestalte is beperkter in zijn mogelijkheid om hoog te reiken dan een groter iemand;
- Een grote persoon is dan weer beperkter in zijn mogelijkheden om te bukken of indien er een slechts beperkte doorgangshoogte aanwezig is;
- Een ouder iemand kan meer beperkingen ondervinden in zijn bewegingen dan een jong iemand;
- Een rolstoelgebruiker of een persoon met een kinderwagen, boodschappentassen, dozen of een trolly hebben gemiddeld meer bewegingsruimte nodig;
- Bewegingsruimte, rijkwijdte en fysieke mogelijkheden zijn voor iedereen bovendien anders;
- …
Al deze noden kunnen daarenboven op verschillende gebieden van toepassing zijn, op visueel, auditief of psychisch / intellectueel vlak:
- Een persoon met een visuele beperking heeft vaak moeite met een tekort aan contrasten en met kleine letters, tekeningen of symbolen;
- Voor een blinde persoon, alsook voor personen met oriëntatieproblemen is het belangrijk dat er gidslijnen zijn (natuurlijk en/of kunstmatig), elementen die hun zowel tastbaar als visueel, geen overhangende en uitstekende elementen die hinderen, ... ;
- Voor jong en oud, alsook dove en slechthorende personen is de visuele signalisatie en informatie extra belangrijk;
- Personen met een mentale handicap en/of psychische problemen hebben extra baat bij een duidelijke, logische structuur zonder ‘overbodige’ elementen, met het gebruik van symbolen in signalisatie en informatie,…
- Personen met een fysieke beperking ervaren grote voordelen bij een groot gebruiksgemak van goed gedimensioneerde en ontworpen ruimten;
- …
Meegroeiwonen en de integratie van vergrijzing en handicap
De vergrijzing van de bevolking neemt wereldwijd toe. In België was in het jaar 2000 ongeveer 20% van de bevolking ouder dan 60 jaar. Volgens cijfers van het NIS zal dit in 2030 zelfs 30% zijn.
Niet alleen op sociaal en maatschappelijk komen nu reeds heel wat problemen opduiken. Ook onze woonsituatie biedt vaak niet meer het nodige comfort. Binnen de vergrijzing worden heel wat problemen vastgesteld op het gebied van de huisvesting van ouderen. Woningen hebben niet meer het gewenste comfort, hebben heel vaak nood aan aanpassingen om een gezonde situatie te blijven behouden.
Aanpasbaar en flexibel bouwen biedt tevens een waaier aan antwoorden op de demografische evoluties en de noden die zich hierdoor, de komende jaren meer en meer, binnen het thema wonen zullen voordoen.
© Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten, Standpunten Vergrijzing, Brus
Ook voor personen met een handicap biedt meegroeiwonen, door o.a. de ergonomische benadering binnen aanpasbaar en flexibel bouwen, specifieke voordelen.
Deze groep, is groter dan meestal gedacht wordt. In 1996 (de laatste officiële gegevens van het NIS) had in België 12,9 % van de bevolking tussen 16 en 64 jaar een handicap, waarvan 4,6 % een ernstige vorm ervan.
Gegevens over personen met een handicap van 65 jaar en ouder ontbreken aangezien zij niet meer onder de noemer ‘personen met een handicap’ in de statistieken voorkomen. Het aandeel personen met een handicap neemt vanaf de leeftijd van 65 jaar echter onmiskenbaar toe.
© NIS
Uiteindelijk stellen we steeds opnieuw vast dat IEDEREEN baat heeft bij het groter comfort dat ontstaat als gevolg van de toepassing van principes zoals 'Ontwerpen voor iedereen' en het integreren van meegroeikwaliteiten. Voor sommige mensen zijn bepaalde kenmerken of elementen ervan echter noodzakelijk of zelfs zeer essentieel om optimaal te kunnen functioneren.
Binnen Meegroeiwonen streeft aanpasbaar en flexibel bouwen naar een meer inclusieve strategie binnen het wonen, waarbij ergonomische aspecten (waarin we heel wat verschillende karakteristieken zien) vooropgesteld worden als basis voor het inbouwen van een structurele en conceptmatige marge.
Globaal kunnen we stellen dat de principes van aanpasbaar, flexibel bouwen / meegroeiwonen voor ongeveer 15 % van de bevolking ‘essentieel’ zijn, voor 40 % van de bevolking ‘nodig’ en voor iedereen (100 % van de bevolking) ‘comfortabel’.
Terug
