Keuken
Relatie tussen verschillende ruimten
De relatie met andere ruimten zoals sassen, gangen, bergruimte, eetplek, leefruimte en buitenruimten is van cruciaal belang om de keuken op een ergonomische en comfortabele wijze te kunnen gebruiken. Reeds van bij de ontwerpfase zouden we ons dan ook enkele vragen moeten stellen:‘Waar kom ik binnen en laad ik mijn boodschappen uit?’
‘Waar is mijn bergruimte of koelruimte gelegen in de woning?’
‘Hoe handel ik als persoon in de keuken, wat is mijn persoonlijk werkritme?’
‘Waar zal ik de maaltijden nuttigen?’
…
Organisatie van de keuken
De grootte en de organisatie van een keuken hangen niet alleen nauw samen met de fysieke ruimte, maar ook met persoonlijke kenmerken, gewoonten en tradities van de gebruiker.
Voor kleinere personen, in tegenstelling tot grote, zullen werkvlakken en kasten bijvoorbeeld niet te hoog geplaatst mogen worden. Het bevragen en integreren van al deze elementen van in de ontwerpfase kan er voor zorgen dat een keuken aan functionaliteit wint vanaf de start.
Functionaliteit en ergonomie zijn de twee belangrijkste eisen. Om hieraan te kunnen voldoen heb je voldoende werkruimte nodig en een goede plaatsing van de werkvlakken en toestellen.
Een functionele, korte looplijn tussen opbergen, spoelen en bereiden (werkdriehoek), alsook een goede maatvoering en organisatie van de ruimte, zal garant staan voor werkcomfort en veiligheid. Eens deze zaken goed georganiseerd zijn, zal een keukenruimte meer mogelijkheden bieden voor aanpasbaarheid en flexibiliteit op termijn. Bijgevolg zal de keuken ook bruikbaarder zijn voor iedereen.
De werkdriehoek is een instrument dat wordt gebruikt om het keukenontwerp te bevragen op zijn goede organisatie. Hij wordt gevormd door de centrale punten van de spoelbak, de kookplaat en de koelkast met elkaar te verbinden zodat ze een driehoek of een rechte lijn vormen. De omtrek van de driehoek, of de lengte van de lijn geven aan wat de werkafstand is die moet afgelegd worden om de keuken goed te kunnen gebruiken.
Een omtrek (van de driehoek) gelegen tussen de 360 en 660cm wordt als vuistregel vooropgesteld. Best blijft ook de afstand tussen spoelbak en kookplaat beperkt tot 120 à 200cm. Optimaal wordt deze zone (werkdriehoek) vrijgehouden van circulatieroutes, deze zone wordt dus best niet doorlopen om andere functieruimten of buitenruimten te bereiken.
Op het werkvlak in de keuken kunnen 3 zones onderscheiden worden, waar handelingen aan gekoppeld zijn:
- de afwaszone:
de afwashandeling staat hierin in nauwe verbinding met de bereiding, het opbergen en de afvalverwerking.
- de bereidingszone:
de bereidingshandeling staat hierin in nauwe verbinding met het opbergen, het afwassen en het koken.
- de kookzone: de kookhandeling staat hierin in nauwe verbinding met het opbergen, bereiden en schoonmaken
Elk van deze zones omvat een hoofdhandeling die in nauwe verbinding staat met een aantal aansluitende handelingen en het gebruik van toestellen of hulpmiddelen zoals koelkast, potten en pannen, messen, …. Al deze spullen moeten een plaats krijgen en dit liefst zo dicht mogelijk bij de zone waarin zij gebruikt worden. Om die reden heeft elke zone op zich voldoende
berg- en werkruimte (gebruiksruimte) nodig, zodat zij goed kan functioneren binnen het geheel.
Bergruimte kan zowel georganiseerd worden door de plaatsing van kastelementen in de keuken zelf, alsook door dichtbijgelegen bergruimten. Let hierbij vooral op de af te leggen weg.
Werkruimte wordt georganiseerd op de werkvlakken zelf. Te weinig ruimte is een probleem en veroorzaakt moeilijkheden in de keuken. Teveel ruimte zorgt ervoor dat je grote afstanden moet afleggen met potten, pannen, borden, … om van de ene zone naar de andere te bewegen. De werkruimte tussen de verschillende toestellen (kookplaat, spoelbak, …) zorgt ervoor dat je taken vlot kan uitvoeren. Ruimte laten op het werkvlak is zeker een belangrijk aandachtspunt t.h.v. hoeken. Ongeveer 20 à 30cm ruimte laten zorgt ervoor dat je nog steeds vrij kan bewegen, zodat deze zones geen knelpunten opleveren in gebruik.
Aanpasbaarheid en flexibiliteit
De aanpasbaarheid en flexibiliteit van keukenruimtes kan op verschillende momenten van belang zijn. Indien het gaat om nieuwbouw dan kan men reeds van in de ontwerpfase rekening hiermee houden, indien echter de wens aanwezig is om de bestaande keuken te hernieuwen, meubels te vervanging of een volledige herinrichting van de woning te doen, dan kan men ook op dat moment nog rekening houden met de aanpasbaarheid en flexibiliteit en de nodige elementen toevoegen.De keuken wordt echter een knelpunt wanneer de gebruiker door omstandigheden beperkter wordt in mogelijkheden. Ofwel zal deze persoon de keuken nog steeds zelfstandig wensen te gebruiken ofwel zal hulp ingeschakeld worden. Op dat moment ligt de flexibiliteit voornamelijk in de mogelijkheid om de ruimte en het keukenmeubel te kunnen vervangen/aanpassen naar een betere situatie die voor de persoon zelf van belang is. Werkbladen onderrijdbaar maken, bergruimte toegankelijker organiseren, voldoende werkruimte voorzien, ….
Een keuken die vanaf de start goed georganiseerd is, zal makkelijker toelaten om vernieuwingen door te voeren of om omgebouwd te worden naar een specifieke situatie omdat de basis voor de nodige aanpassing reeds aanwezig is (voldoende ruimte en een goede werkdriehoek).
Aangepast?
Specifieke aanpassingen in functie van persoonlijke beperkingen, zowel voor ouderen als voor personen met een beperking, vragen een professionele aanpak. Enerzijds is het opportuun een goed zicht te hebben op de mogelijkheden en wensen van de gebruiker. Anderzijds is het nodig de structurele mogelijkheden van de wooneenheid, zowel bestaande als nieuw te bouwen constructies, na te gaan. Op die manier zorgt een voldoende sluitend onderzoek voor het organiseren van een optimale situatie.→ Algemene principes, Van aanpasbaar naar aangepast bouwen
Voor individueel advies in verband met woningaanpassing kan je terecht bij de adviesbureaus toegankelijkheid.
Terug
