Sanitaire ruimten zijn de meest kritieke ruimten binnen de wooneenheid om flexibiliteit en aanpasbaarheid in te kunnen voorzien en mensen trekken bij ongemakken doorgaans pas heel laat aan de bel.
Zolang we jong en fit zijn, passen we ons gemakkelijk aan. Aan tijdelijke situaties (bv. een gebroken been) wordt wel een mouw gepast. Een ouder iemand ervaart vaak heel wat meer problemen. Hij/zij is minder mobiel, het val- en struikelgevaar is groter, hij/zij moet beroep doen op hulp voor de persoonlijke hygiëne of komt terecht in een zware zorgsituatie.
Pas dan worden bereikbaarheid, functionaliteit en bruikbaarheid van sanitaire ruimten op een comfortabele en veilige manier naar voor geschoven als zeer belangrijke punten om (al dan niet) thuis te kunnen blijven wonen.
Het ergonomisch en veilig gebruik van sanitaire ruimten is echter iets dat we voor elke persoon en voor elke periode van het leven moeten vooropstellen als basiseis. Het is comfortabel voor iedereen en specifiek als je bijvoorbeeld jonge kinderen hebt of met alle gezinsleden één sanitaire ruimte dient te gebruiken.
Badkamer
Het is belangrijk om voor de sanitaire ruimten initieel voldoende ruimte en een goede plek in de wooneenheid te voorzien. Op het gelijkvloers kunnen toiletten bijvoorbeeld nu al aanpasbaar of als sanitaire cel (met douche en lavabo) gemaakt worden; badkamers op de verdiepingen kunnen vanaf de ontwerpfase verschillende toegangen krijgen en goed bereikbaar georganiseerd worden.
Oppervlakte en organisatie
Badkamers moeten ervoor zorgen dat onze persoonlijke verzorging intiem en optimaal kan gebeuren. Verschillen tussen gebruikers zullen zich weerspiegelen in de vorm en de inrichting van de ruimte. Hoe meer (verschillende) gebruikers gebruik moeten maken van deze ruimte, hoe meer eisen zullen gesteld worden aan de beschikbare oppervlakte, de nodige toestellen en de organisatie van de ruimte.De gewenste inrichting van de badkamer is bepalend voor de oppervlakte ervan. Wordt in de badkamer enkel een wastafel en een douche geplaatst dan kan de oppervlakte beperkt blijven. Kiezen we voor een uitgebreidere inrichting en voor het toevoegen van wasmachine en/of droogkast, dan zal deze ruimte op een heel andere manier georganiseerd moeten worden. We moeten rekening houden met de ruimte die we nodig hebben om toestellen veilig en comfortabel te kunnen gebruiken.
Oppervlakte en organisatie
Badkamers moeten ervoor zorgen dat onze persoonlijke verzorging intiem en optimaal kan gebeuren. Verschillen tussen gebruikers zullen zich weerspiegelen in de vorm en de inrichting van de ruimte. Hoe meer (verschillende) gebruikers gebruik moeten maken van deze ruimte, hoe meer eisen zullen gesteld worden aan de beschikbare oppervlakte, de nodige toestellen en de organisatie van de ruimte.De gewenste inrichting van de badkamer is bepalend voor de oppervlakte ervan. Wordt in de badkamer enkel een wastafel en een douche geplaatst dan kan de oppervlakte beperkt blijven. Kiezen we voor een uitgebreidere inrichting en voor het toevoegen van wasmachine en/of droogkast, dan zal deze ruimte op een heel andere manier georganiseerd moeten worden. We moeten rekening houden met de ruimte die we nodig hebben om toestellen veilig en comfortabel te kunnen gebruiken.
Gebruiksruimte
Toestellen in de badkamer vragen een stevige bevestiging en een goede opstelling. We moeten op een vlotte manier het toestel kunnen bereiken en hebben ruimte nodig om ons te kunnen bewegen en de betreffende handeling te kunnen uitvoeren. De nodige gebruiksruimte bij elk toestel is vooral afhankelijk van de acties die we moeten uitvoeren. In een douche moeten we ons kunnen draaien en keren, een bad moeten we comfortabel kunnen in- en uitstappen, aan een wastafel hebben we ruimte nodig om ons te wassen. Onze fysieke kenmerken (groot, klein, dik, dun, …) zullen een bijkomende randvoorwaarde vormen. Wastafels zijn voor kleine kinderen vaak onbereikbaar, badranden voor oudere mensen te hoog en dus onoverbrugbaar, vloertegels vormen voor iedereen slipgevaar door hun gladheid in vochtige situaties.Initieel een goed opstelling van de toestellen, een doordachte plaatsing van de deuren en voldoende gebruiksruimte voorzien kan ervoor zorgen dat indien aanpassingen nodig zijn ook de ruimte aanwezig is om deze te organiseren. De ruimte waar vandaag een kast staat voor het opbergen van badspullen, kan morgen vrij eenvoudig een transferruimte worden aan een toilet. Op termijn een bad ombouwen tot inloopdouche (een douche die ingewerkt is in het vloeroppervlak) vraagt vanaf de start voldoende ruimte. De gebruiksruimte voor het bad kan hier vanaf de ontwerpfase reeds op voorzien zijn zodat de minimale gebruiksruimte voor de douche (in de toekomst) al aanwezig is.
Bezoekbaarheid
De organisatie van de deuropening ten opzichte van de toestellen mag geen knelpunt of obstakel vormen. In sanitaire ruimten moeten deurbladen altijd naar buiten draaien. Zorg ervoor dat deze deuren ook in gangruimten geen obstakels zijn.De circulatieruimte en de gebruiksruimten van verschillende sanitaire toestellen mogen elkaar overlappen. Zo zal het in de praktijk geen obstakel vormen als een deuropening voorzien wordt op 120cm voor de toiletpot. Deuropeningen die te dicht bij douches en/of baden gelegen zijn, brengen wel het gevaar mee dat zij op termijn te dicht bij de natte zone liggen en er bij passage naar binnen of buiten een groter slipgevaar ontstaat.
De rechtstreekse toegang vanuit een slaapkamer kan ervoor zorgen dat een eventuele zorgsituatie gemakkelijker opgevangen kan worden. De looproute wordt korter en directer en ouderen of personen met een beperking krijgen eventueel de mogelijkheid om hulpmiddelen beter te in te zetten. Een badkamer gelegen naast een slaapkamer, waar voorzieningen getroffen zijn om later een directe doorgang te maken, moet rekening houden met huidige en toekomstige wensen en noden. Initieel zorgen voor een goede situatie, zorgt ervoor dat aanpasbaarheid op termijn veel minder ingrijpende gevolgen met zich meebrengt.
Aangepast?
Specifieke aanpassingen voor persoonlijke beperkingen, zowel in het kader van ouderen als voor personen met een handicap, vragen een professionele aanpak voor het organiseren van een optimale situatie. Enerzijds is het opportuun een goed zicht te hebben op de mogelijkheden en wensen van de gebruiker. Anderzijds is het nodig de structurele mogelijkheden van de bestaande en nieuwbouwwoningen na te gaan.→ Algemene principes, Van aanpasbaar naar aangepast bouwen
Voor individueel advies in verband met woningaanpassing kan je terecht bij één van de adviesbureaus toegankelijkheid.
Limburg, VLaams-Brabant, Antwerpen: www.toegankelijkheidsbureau.be
Oost-Vlaanderen: www.ipw-vzw.be
Terug
